Turska se nakon decenije podrške pobunjenicima sada zalaže za pomirenje Asadovog režima i opozicije i podržava integritet Sirije
Turska sebe proglašava zemljom koja je uložila najviše napora da se nađe rešenje za rat i krizu u Siriji u skladu s legitimnim očekivanjima sirijskog naroda, ali je od početka građanskog rata 2011. isključivo pružala punu podršku pobunjeničkim grupama i svu krivicu svaljivala na autoritarni režim Bašara el Asada.
U sasvim neočekivanom i iznenadnom zaokretu Turska najavljuje da se zalaže za „pomirenje” Asadovog režima i opozicije i podržava integritet Sirije. Šef turske diplomatije Mevlut Čavušoglu sada je otkrio da je tokom skupa nesvrstanih u Beogradu prošlog oktobra imao „kratku konverzaciju” sa sirijskim kolegom Fajsalom Mekdadom na te teme.
„Moramo nekako da spojimo opoziciju i režim radi pomirenja jer drukčije neće biti stabilnog i trajnog mira”, rekao je Čavušoglu reporterima u Ankari. Odmah potom i portparol turskog Ministarstva spoljnih poslova izrazio je podršku sirijskom teritorijalnom jedinstvu i integritetu granica.
Čavušoglu se zalaže za snažnu administraciju u Siriji koja će spriječiti bilo kakvu teritorijalnu dezintegraciju – čime se stavlja tačka na raniju podršku Ankare raznim planovima podjele Sirije.
Misleći na severozapadnu provinciju Idlib, jedinu koja je van Asadove kontrole, on je također istakao neophodnost prekida neprijateljstava kako bi se otvorio put obnovi teško razorene zemlje.
„Niko neće da pomogne obnovi bez prekida vatre i mira. To uključuje Evropsku uniju kao važan svetski faktor, kao i međunarodnu zajednicu. Stoga mi, kao Turska, činimo najbolje u našoj moći, ali osnova svega toga je prekid vatre. Nastavićemo da intenziviramo naš rad u tom pravcu”, kaže Čavušoglu.
Posmatrači situacije u Siriji reči turskog ministra spoljnih poslova opisuju kao napuštanje sirijske opozicije od strane Ankare i okončanje njene posvećenosti milionima izbjeglica koje su pobjegle iz Sirije u potrazi za sigurnim utočištem u Turskoj.
Ankara je vojno intervenisala u Siriji, tvrdeći da jedna organizacija sirijskih Kurda (YPG) sarađuje s Radničkom partijom Kurdistana, ključnom političkom organizacijom Kurda u Turskoj, protiv koje Ankara decenijama vodi vojne operacije, a proglasila je i za terorističku organizaciju.
Turska je u martu oštro protestovala zbog odluke SAD da sjeverne oblasti pod kontrolom YPG izuzmu od sankcija Siriji, tumačeći je kao legitimizaciju terorističkih grupa, ali Vašington i dalje smatra YPG ključnim saveznikom u ratu protiv Islamske države i procjenjuje da vojna kampanja Turske otežava borbu protiv džihadističkih terorista.
Promjena politike mogla bi da navede političke i vojne stratege u Ankari da odustanu ili preispitaju planove o uspostavljanju 30 kilometara duge sigurnosne zone na sjeverozapadu Sirije, tim prije što predsjednik Redžep Tajip Erdogan za to nije dobio podršku ni SAD ni Rusije.
Tokom posljednjeg samita Astana procesa, koji je održan u julu u Teheranu, Turska, Rusija i Iran raspravljale su o koordinaciji koraka u vezi sa Sirijom, posle čega je uslijedilo povlačenje turskih vojnika iz dvije baze na sjeveru Sirije. Očekuje se da ih zamjene Rusi i snage Asadovog režima.
Tumači se da je do političkog zaokreta u korist Asada došlo pošto je Ankara od sirijskog lidera i njegovog zaštitnika, ruskog predsjednika Vladimira Putina, dobila čvrsta uvjeravanja da će obojica pomoći u kontroli kurdskih militanata.
Erdogan, čija je zemlja sada suočena sa ozbiljnom ekonomskom krizom, zainteresovan je za dobre odnose s Rusijom kako bi ruski gas ka Evropi išao preko Turske, a ne Ukrajine, što bi obezbjeđivalo punjenje ispražnjene državne kase.
Očekuje se da Ankara uskoro od sirijskih opozicionara zatraži da napuste Tursku ili da prekinu sve aktivnosti koje su neprijateljske prema Asadovom režimu. Čak se ne isključuje mogućnost da neki od ekstremnih sirijskih opozicionara s vojnom prošlošću budu predati vlastima u Damasku.
Istovremeno, očekuje se da turski politički zaokret ubrza proces „dobrovoljnog povratka” oko tri miliona sirijskih izbjeglica koji se nalaze u Turskoj.
Lideri sirijske opozicije su bjesni. Optužuju predsjednika Erdogana kao „hipokrita”, a novu poziciju Turske opisuju kao udarac u leđa. Oko tri hiljade ljudi okupilo se u gradu Azaz u provinciji Idlib u znak protesta zbog Čavušogluovog poziva na pomirenje.
