Da li je ljubavi između SAD i Evrope konačno došao kraj?
Aktuelni rat Rusije u Ukrajini mogao bi se pokazati kao mnogo sudbonosniji po međunarodne odnose od običnog prekograničnog nadmetanja za teritoriju. Mogao bi Evropljane da dovede u situaciju kada su stare koalicije usahnule i kada je pristiglo vrijeme da se traže novi veliki saveznici. U protivnom Starom kontinentu prijeti da se pretvori u muzej neostvarenih želja i propuštenih prilika.
Postalo je očigledno da je strateško oslanjanje samo na jednog moćnika, onoga sa zapadne strane Atlantika, Evropu dovelo u bezizlaznu situaciju i pretjeranu zavisnost od Amerike. Možda bi ovakav odnos u principu i mogao da se prihvati. Podsjetimo, američki vojnici su u ne malom broju ginuli ne bi li zapadni dio našeg kontinenta oslobodili od Nijemaca i, istovremeno, spriječili borce sovjetske armije da oni obave taj posao. Međutim, naklonost Evropljana prema Amerikancima, koliko god bila logična, u posleratnom periodu kao da je djelovala uspavljujuće. Očigledno. Došlo je vrijeme koje traži novi način razmišljanja.
Šta je sporno? Sporno je to što Amerikanci globalnu krizu izazvanu rusko-ukrajinskim sukobom obilato koriste kako bi sebi obezbjedili što veći profit. A taj profit moguće je ostvariti pre svega na račun Evropljana. Toga su svjesni i jedni i drugi, ali popustljivosti (razuma) sa one strane okeana, za sada – nema.
Da nešto ne štima među zapadnim saveznicima vidjelo se još polovinom prošle godine kada je stvoren novi vojni savez, ovaj put između SAD, Velike Britanije i Australije. Bilo je jasno da Amerikanci više ne vjeruju pretjerano u borbenu angažovanost NATO-a, pogotovo kada su u Vašingtonu za novog glavnog protivnika umjesto Rusije označili – Kinu. Još veći udar na evropske saveznike uslijedio je kada je Australija, uz saglasnost novih partnera, otkazala francusku ponudu o izgradnji devet podmornica na nuklearni pogon vrijednu čak 40 milijardi eura.
Nedugo potom uslijedila je vojna akcija Rusije u Ukrajini koja je zapadnu podeljenost podigla za tačku više. Zahtjev Vašingtona Evropljanima da vojsci Volodimira Zelenskog isporuče ogromne zalihe naoružanja više je djelovao kao naredba nego kao molba. I pored ne malog protivljenja mnogih vlada na Starom kontinentu, rečeno je moralo biti izvršeno.
I desilo se očekivano, razoružanim Evropljanima nije preostalo ništa drugo nego da nabave novu borbenu opremu, naravno opet od Amerikanaca. Vojna industrija u SAD prosto je procvjetala, tako da se svaki dolar uložen u „projekat Zelenskog” pokroviteljima iz Vašingtona vratio višestruko uvećan.
Ovih dana sa strane SAD uslijedio je novi udarac Evropi. Protekcionističke mjere koje sprovodi tim Džozefa Bajdena (a u pitanju su stotine milijardi dolara) i visoke cijene američkih energenata narušavaju odnose dva partnera do te mjere da u Evropi već razmišljaju o tome da li im je uopšte u interesu da podržavaju zapadnog saveznika u ratu u Ukrajini. „Nalazimo se na istorijskoj prekretnici. Dvostruki udar u vidu pogoršavanja trgovinskih odnosa i sve vidljiviji protekcionizam prekoatlantskog partnera prijete da Evropljane okrenu protiv vojnih dejstava i transatlantskog vojnog saveza uopšte”, izjavio je jedan od briselskih diplomata, uz napomenu: „Amerika mora da shvati da se ovdašnje javno mnjenje ubrzano mijenja.”
Kako prenosi francuski „Figaro”: „SAD su svojom antiinflacionom politikom otvoreno prekršile pravila koja je postavila Svetska trgovinska organizacija. Ali Evropa je nemoćna da se tome odupre i eventualno obračuna sa ’saveznikom’ koji joj svjesno zabija nož u leđa.”
Evropi mogu da pomognu jedino novi strateški savezi, kao protivteža Bajdenovom planu, koji ogromnim subvencijama remeti konkurenciju. Zahvaljujući sankcijama nametnutim Rusiji zbog rata u Ukrajini poslovanje na starom kontinentu postalo je daleko nepovoljnije nego sa zapadne strane Atlantika – opšti je zaključak. Pravi rizik za Evropu predstavlja tehnološka, industrijska i ekonomska zaostalost koja praktično daje odriješene ruke SAD i Kini, slažu se poznavaoci.
Ili kako je nedavno rekao bivši ruski predsjednik Dmitrij Medvedev: „Brak između SAD i EU će se, najverovatnije, završiti razvodom nakon očiglednog američkog ’nevjerstva’. Amerikanci nemaju namjeru ni sa kim da dijele svoju zaradu. Naprotiv, oni kradu i poslednju paru od svog ostarjelog partnera i to čine bez ikakvog ustezanja.”
Više niko i ne pokušava da porekne činjenicu da od sukoba u Ukrajini najveću korist izvlače SAD. Evropa je nemoćna da u tom ratu pronađe svoje mesto, bez obzira na to kojoj strani se okrenula. Od samog početka konce sopstvene sudbine predala je u ruke Vašingtonu. A tamo dobro znaju kako da iskoriste pruženu im priliku.
